ای عاشقان ای عاشقان دل را چراغانی کنید...!

" عید سعید فطر " در اشارات شعر و ادب فارسی

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و ادب : " عید سعید فطر " را عید سرفرازی و نیکبختی انسان مومن و فرمانبردار حق نیز خوانده اند ، این عید بزرگ در تاریخ فرهنگ و ادب همواره مورد عنایت سخنوران و سخن پردازان ادب بوده ، آنچه درپی می آید نمونه هایی از آن اشارات است .

به گزارش خبرنگار مهر ، به پیشوازعید فطر رفتن ، در ادب پارسی فراوان به چشم می آید وسخنوران هر یک از در یچه ای خاص به این واقعه نگریسته اند. برخی از شاعران در مقام تبریک و تهنیت این رویداد بر آمده و گروهی دیگر با غم و اندوه از سپری شدن رمضان یاد کرده اند. تعدادی از شاعران نیز در قالب طنز مضمون مورد نظر خویش را ابراز داشته اند و برزهد و ریای صوری، و غفلت و بی خبری آدمیان تاخته اند. و خلاصه عید فطر نیز همچون سایر مناسبتهای بزرگ در اندیشه و خیال شاعران بیانگر نکته های باریکتر از موی بسیاری است. ذکر این نکته نیز لازم به نظر می رسد که در دیوان شاعران، به ویژه شاعران متقدم به اشاره بیشتری درباره عید فطر بر می خوریم بعضی از این شاعران با قصیده های بلند به استقبال این روز فرخنده رفته اند و در دیوان آنها چندین شعر به همین مناسبت سروده شده است ، دیده می شود . جان کلام آنکه عید فطر درنگاه سخنوران ادب پارسی به عنوان یکی از اعیاد بزرگ اسلامی جایگاهی والا و ارجمند دارد و همواره مورد ستایش قرار گرفته است : * قیصرامین پور : عید است و دلم خانه ویرانه ، بیا این خانه تکاندیم ز بیگانه ، بیا یک ماه تمام مهیمانت بودیم یک روز به مهمانی این خانه بیا * خواجه حافظ شیرازی : روزه یکسو شد و عید آمد و دلها برخاست می زخمخانه به جوش آمد و می باید خواست * امیر معزی : رمضان شد چو غریبان به سفر بار دیگر  اینست فرخ شدن و اینست به هنگام سفر

* عنصری بلخی :  روزه پذیرفته با دو فرخ عید  که بجز فرخش اخیر نیست * حکیم غرضی سیستانی : به مه روزه مرا تو به اگر در خور بود روزه بگذشت و کنون نیست مرا آن در خور شب عید آمد و می خواهم بربام جهم گویم از نو شدن ماه چه دارید خبر؟ * منوچهر دامغانی : بر آمدن عید و برون رفتن روزه ساقی بدهم باده ، برباغ و به سبز * کلیم همدانی : هلال عید بغل در وداع روزه گشاد صلاح و تقوی پا در رکاب عزل نهاد گذش موسم شبگیر طاعت و باید سحور را به صبوحی بدل کنند عباد * شمس طبسی : عید روزه طایری شد پرزرحمت ساخته کاشیانش برتر از گردون گردان یافتم * خاقانی شروانی : جاهش زدهر چون مه عید از صف نجوم ذاتش زخلق چون شب قدر از مه صیام * مجیرالدین بیلقانی : روز پس خرم و موسم ز همه خوبتر است عید فطر است که عالم همه پرزیب و فراست * مصلح الدین سعدی شیرازی : برگ تحویل می کند رمضان  بار تودیع بر دل اخوان یار نادیده سیر، زود برفت دیر ننشست نازنین مهمان ماه فرخنده روی برپیچید و علیک السلام یا رمضان  الوادع ای زمان طاعت و خیر  مجلس ذکر و محفل قرآن  بهر مردمان ایزدی بر لب  نفس در بند و دیو در زندان تا دگر روزه با جهان آید بس بگردد به گونه گونه جهان بلبلی زار می نالید بر فراق بهار وقت خزان گفتم انده مبر که باز آید روز تو روز و لاله و ریحان گفت ترسم بقا وفا نکند وره هر سال گل رمدبستان روزه بسیار و عید خواهد بود تیر ماه و بهار و تابستان  تا که در منزل حیات بود سال دیگر که در غریبستان  * قائم مقام فراهانی : معشوقه به نام من و کام دگرانست چون غره شوال که عید رمضانست * مسعود سعد سلمان :  رسید عید و ز ما ماه روزه کرد گذر وداع باید کردش که کرد رای سفر به ما مقدمه عید فرخجسته رسید براند روزه فرخنده ساقه شکر برفت زود ز نزدیک ما و نیست شگفت که زود رود آن چیز کو گرامی تر * جیحون یزدی :  رسید عید و بد انسان به روزه بست جهات که جز فرار زگیتی نیافت راه نجات * سراج الدین قمری : در دلت بود هم از اول ماه رمضان که چو شوال شود چنگ زنی در می ناب و... ما مسلم و برنامه ما قرآن است ملیت ما به پایه ایمان است عیدی که برای ما پسندیده خدا فطر است و غدیر و جمعه و قربان است به پیشواز عید سعید فطر رفتن تنها به ادبیات فارسی محدود نمی شود و در ادبیات سایر ملل نیز نمونه های بسیاری در ستایش این روز فرخنده سروده شده است، به ویژه درادبیات عرب ، که غالبا مضامین را با توصیف های غنایی بیان داشته اند که در اینجا به ذکر سروده ای از " ابونواس" اکتفا می کنیم : من شوال علینا و حقیق بامتنان جا باقصف و بالعز ف و تعزید القیان او فی الاشهر لی  ابعدها من رمضان  یعنی : ماه شوال بر ما منت گذاشت ، پس سزوار سپاس می باشد. با شادی و نغمه بانوان آمد. با وفاترین ماهها برای من ، همان دورترین آنان از رمضان می باشد. * عید فطردر فرهنگ عامه مردم ایران  عید سعید فطر در فرهنگ عامه( فولکلوریک" مردم ایران جلوه ای بسیار زیبا و دل انگیز دارد و مردم هر یک از شهرهای این سرزمین پهناور درگرامیداشت این روز خجسته آداب و رسوم و مراسم ویژه ای دارند. درکردستان مردم برای رویت هلال ماه شوال به بام خانه ها رفته و می کوشند تا هلال ماه را در آینه بنگرند. آنان دیدن هلال ماه شوال در آینه را خوش یمن می دانند و به محض دیدن هلال ماه شوال با افروختن آتش در بلندی های و کوهها خبر رویت هلال ماه شوال را به روستاهای مجاور مژئه می دهند. در برخی از مناطق مانند فرنق مردم هنوز به اخبار رسانه ها اعتقادی ندارند و می کوشند یا خودشان ماه را ببینند و یا از مجتهدان کسب تکلیف کنند. در یزد همگام صبح مردم در مساجد بزرگ و قدیمی شهر اجتماع می کنند و نذر داران از آنها با شربت و شیرینی پذیرایی می کنند. در بسیاری از شهرهای ایران مردم پس از اقامه نماز عید سعید فطر به زیارت امامزاده ها و مزار مشایخ و بزرگان می روند. یکی دیگراز سنت های رایج در روز عید فطر حضور در منزل کسانی می باشد که به تازگی فردی از آن خانواده فوت شده باشد و عید فطر نخستین عید بعد از در گذشت آن شخص باشد . در خانه فرد متوفا از مردم با چای و خرما پذیرایی می شود و مردم با خواندن فاتحه برای روح تازه گذشته در خواست آمرزش می کنند. " صلات کشیدن" یکی دیگر از آداب روز عید فطر در برخی نقاط ایراناست این مراسم معمولا توسط کسانی برگزار می شود که قرآن را می توانند خوب بخوانند، آنان با حضور در بین مردم بر بام یا گلدسته مساجد رفته و پس از تلاوت قرآن کریم با صدای بلند با صدای بلند می گویند " الصلاه الصلاه علی العید الفطر" و بدینگونه مردم نیز " الصلاه " گویان به جمع ملحق می شوند. در برخی از شهرها و روستاهای ایران در روز عید فطر نقل و شیرینی های محلی تهیه و بین مردم پخش می شود . همچنین در برخی نقاط مانند " صفاد " آباده زنان درگروههای مختلف و با تشریفات خاص آش بدرقه رمضان می پزند و بین اهالی تقسیم می کنند. و ...  عید صیام آمد و ماه صیام رفت لطف تمام آمد و فیض تمام رفت شد عید فطر و لطف خدا باز تازه شد گرد غم گناه ز جان عوام رفت